برآورد حجم رواناب و رسوب در زیر حوضه سد گراتی با استفاده از مدل SWAT

Authors

  • بیژن نظری گروه علوم و مهندسی آب، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره
Abstract:

سابقه و هدف: از مسائل مطرح در مدیریت آب در حوضه‌های آبریز، برآورد میزان تولید رسوب هر یک از زیرحوضه‌ها است. تعیین حجم ماهانه و سالانة جریان و رسوب رودخانه‌های بالادست سد‌های مخزنی، در مراحل طراحی و بهره‌برداری این مخازن، اهمیت قابل توجهی دارند. پیشرفت تکنولوژی نرم افزارهای رایانه ای و شناخت فرآیندهای فرسایش و رسوب و تشخیص نسبی عوامل موثر بر آن، امکان استفاده از انواع مدل‌های ریاضی را فراهم نموده است. از آنجا که نتایج حاصل از بعضی از مدل ها با مقادیر واقعی تطبیق داشته، از اینرو استفاده از مدل‌های فرسایش و رسوب در مطالعات حوزه آبخیز افزایش یافته است. به منظور برآورد حجم ماهانه و سالانة جریان و رسوب در زیرحوضه سد گراتی، مدل SWAT بکار گرفته شد. مدل SWAT یک مدل جامع و کامل در مقیاس حوضه‌ای می‌باشد که برای پیش‌بینی تأثیر روش‌های مدیریتی متفاوت بر جریان، رسوب، عناصر غذایی و بیلان مواد شیمیایی در حوضه‌هایی با خاک، کاربری اراضی و شرایط مدیریتی متفاوت برای دوره‌های زمانی طولانی ارائه شده‌است. مواد و روش: جهت مدلسازی حوضه مطالعاتی از داده های و نقشه های مختلفی استفاده می گردد اطلاعات و داده‌های ورودی مدل شامل نقشه مدل رقومی ارتفاع (DEM)، نقشه کاربری اراضی، نقشه خاک و داده‌های هواشناسی شامل بارندگی، حداقل و حداکثر درجه حرارت روزانه ، سرعت باد و رطوبت هوا می‌باشد. جهت واسنجی و صحت سنجی مدل از نرم افزار SWAT-CUP استفاده شد که دارای روش‌های متنوعی از جمله الگوریتم SUFI2 برای واسنجی پارامترها می‌باشد. در تحقیق حاضر با استفاده از آمار مشاهده شده ماهانه دبی و رسوب در حوضه مورد مطالعه و با استفاده از پارامترهای فیزیکی، ارقام برآورد شده توسط مدل SWAT کالیبره گردید، سپس اقدام به ارزیابی مدل SWAT شد. برای واسنجی مدل دربرآورد رواناب آمار سال‌های 2001-1986 (16 سال) از ایستگاه بیدواز اسفراین و سال‌های 2009-2004 (6 سال) از ایستگاه قلعه سفید و برای مرحلة صحت‌سنجی از آمار سال‌های 2005-2002 (4 سال) در ایستگاه بیدواز اسفراین و سال‌های 2011-2010 (2 سال) در ایستگاه قلعه سفید استفاده شده است. همچنین داده‌های بار رسوب در سال‌های 2011-2009 (3 سال) در ایستگاه قلعه سفید اندازه‌گیری شده‌اند. بار رسوبی اندازه‌گیری شده حداقل در یک روز از هر ماه سال اندازه‌گیری شده است. به عبارتی برای هر ماه از سال حداقل یک داده اندازه‌گیری رسوب اندازه‌گیری و در مدل استفاده شده است. یافته‌ها: نتایج مرحلة واسنجی مدل شبیه‌سازی با دقت قابل قبولی را برای دبی ماهانه در ایستگاه‌های بیدواز اسفراین و قلعه سفید نشان داد به طوریکه مقادیر پارامتر‌های میانگین مجذور خطا(MSE)، ضریب همبستگی(R2) و پارامتر ناش- ساتکلیف ( (NS برای دبی ماهانه در ایستگاه بیدواز اسفراین به ترتیب برابر 516/0، 87/0 و 64/0، برای دبی در ایستگاه قلعه سفید به ترتیب برابر 55/0، 89/0 و 71/0، و برای رسوب در ایستگاه قلعه سفید به ترتیب برابر 42/0، 72/0 و 59/0 بدست آمد. نتایج نشان داد که مجموع عمق رواناب سالانه در زیرحوضه گراتی حدود 39/22 میلی‌متر و مجموع بار رسوب سالانه حدود 773 تن در سال در کیلومتر مربع می‌باشد که با احتساب مساحت 109/747 کیلومترمربع برای این زیرحوضه، مجموع حجم دراز مدت سالانه رواناب برابر 71/16 میلیون مترمکعب برآورد میگردد و همچنین سالانه حدود 576983 تن رسوب از حوضه گراتی خارج خواهد شد. حداکثر بار رسوب و رواناب در ماه‌های اردیبهشت و خرداد رخ می‌دهد. نتیجه‌گیری: با بررسی مقادیر به دست آمده در مورد شبیه سازی رسوب با مدل SWAT می توان نتیجه گرفت که علیرغم عدم قطعیتهای بسیار در تعیین رسوب، مدل SWAT توانسته است در دوره کالیبراسیون و دوره صحت سنجی به خوبی زمان وقوع حداکثر آورد رسوب را شبیه سازی نماید.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

مدل سازی رواناب و بار رسوب در حوضه بالادست سد طرق با استفاده از مدل swat

در چند دهه گذشته برآورد درست و به موقع از وضعیت کمی و کیفی رواناب یکی از دغدغه های مدیریت کلان کشور به حساب می آید. عدم وجود اطلاعات هیدروکلیماتولوژی در بعضی از حوضه ها و نبود اطلاعات به موقع نیز این کمبود را بیش از پیش نمایان می کند. مدل swat یک مدل مفهومی و توزیعی است که برای پیش بینی و برآورد رواناب سطحی، آورد رسوب، خصوصیات کیفی آب و نیز برای پیش بینی اثر انجام اقدامات مدیریتی مختلف در سطح ح...

15 صفحه اول

شبیه‌سازی بارش – رواناب حوضه قره‌سو با استفاده از مدل SWAT

زمینه و هدف: شبیه‌سازی بارش–رواناب در بسیاری از مطالعات هیدرولوژی، از جمله بررسی اثر تغییر اقلیم بر جریان رودخانه، پیش‌بینی سیلاب و برنامه‌ریزی منابع آب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. مدل SWAT[1] برای شبیه‌سازی انتقال جریان، رسوب و متغیرهای کیفی (فسفر و نیتروژن و ...) در حوضه‌های آبریز استفاده می‌گردد. مدل SWAT یک مدل سری زمانی توزیعی با  مبنای فیزیکی می‌باشد. این مدل قابلیت اتصال به GIS[2] را ...

full text

شبیه‌سازی رواناب و رسوب با استفاده از مدل SWAT در آبخیز چهل‌چای استان گلستان

اندازه‌گیری رواناب و رسوب، به دلیل محدودیت‌های مالی و زمانی و شرایط سخت فیزیکی، همواره، دشوار بوده است. به منظور مقابله با این مشکلات استفاده از مدل‌ها ضروری می‌نماید. از طرفی، بررسیِ صحت و دقتِ مدل‌هایی که در خارج از کشور طراحی شده‌اند برای شرایط ایران الزامی است. هدفِ مطالعة حاضر بررسی کارایی مدل SWAT[1] در برآورد دبی متوسط روزانه و غلظت رسوب و واسنجی و اعتبارسنجی این مدل در آبخیز چهل‌چای در شرق...

full text

شبیه‌سازی رواناب، رسوب و تبخیر-تعرق با استفاده از سناریوهای مدیریتی برای کاهش بار رسوب با استفاده از مدل SWAT

بررسی بار رسوب، رواناب و تبخیر - تعرق حوضه‌های آبخیز برای استفاده بهینه از منابع آب‌ وخاک ومدیریت هرچه بهتر حوضه‌ها ضروری است. یکی از این مدل‌های که به بررسی رسوب، رواناب و تبخیر- تعرق می‌پردازد مدل هیدرولوژیکی SWAT‌ می‌باشد. در این پژوهش، شبیه‌سازی رواناب، تبخیر-تعرق واقعی و بار رسوب حوضه سلطانی بافت با بکارگیری دو سناریو مدیریتی برای کاهش رسوب با استفاده از مدل SWAT برای دوره آماری 33 ساله از...

full text

اثر تغییر اقلیم بر رواناب و رسوب حوضه با استفاده از مدل‌های SWAT و WEPP (مطالعه موردی: حوضه دهبار)

تغییر اقلیم یکی از مهم­ترین عوامل تاثیرگذار بر چرخه هیدرولوژیک می­باشد. پژوهش حاضر تاثیر پدیده تغییر اقلیم را بر رواناب و رسوب حوضه آبخیز دهبار واقع در خراسان رضوی برای 30 سال آینده و با کمک مدل آماری LARS-WG و ابزار ارزیابی آب و خاک SWAT و مدل پیش­بینی فرسایش آبی WEPP مورد ارزیابی قرار می­دهد. ابتدا به منظور تولید داده­های هواشناسی دوره آتی در حوضه، مدل LARS-WG مورد واسنجی قرار گرفت و سپس از م...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 25  issue 4

pages  321- 330

publication date 2018-10-23

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023